CMPA
Dị ứng đạm sữa bò
phổ biến như thế nào?
phổ biến như thế nào?
CMPA
Dị ứng đạm sữa bò
phổ biến như thế nào?
phổ biến như thế nào?
Tỷ lệ mắc dị ứng đạm sữa bò ở trẻ
Dị ứng đạm sữa bò (CMPA) là loại dị ứng thực phẩm phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, ảnh hưởng từ 2-7,5% trẻ sơ sinh.1 Tỷ lệ này giảm dần theo tuổi, còn khoảng 0,1-0,5% ở người trưởng thành.2 Đây thường là một tình trạng tạm thời, đến 87% trẻ em hết dị ứng khi được 3 tuổi.3
Tuy nhiên, tỷ lệ cha mẹ cho rằng con bị CMPA cao gấp 4 lần thực tế.4 Một số nghiên cứu cho thấy tỷ lệ báo cáo của phụ huynh về các ca CMPA ở trẻ mẫu giáo do cha mẹ báo cáo có thể lên tới đến 17,5%.5
Nguy cơ bị bỏ sót: Dị ứng đạm sữa bò (CMPA) ở trẻ có thể bị chẩn đoán chậm trễ đến 6 tháng6
Hành trình dị ứng (Allergic March)
Tỷ lệ trẻ có thể dung nạp lại với đạm sữa bò là7
Khi được 1 tuổi
Khi được 3 tuổi
Khi được 6 tuổi
Tuy nhiên, việc mắc CMPA trong giai đoạn đầu đời có thể làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh dị ứng khác như hen suyễn, viêm mũi dị ứng, và chàm da trong những năm sau này – điều này được gọi là “hành trình dị ứng” (allergic march).2,3
Tuy nhiên, việc mắc CMPA trong giai đoạn đầu đời có thể làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh dị ứng khác như hen suyễn, viêm mũi dị ứng, và chàm da trong những năm sau này – điều này được gọi là “hành trình dị ứng” (allergic march).2,3
CMPA thường là biểu hiện lâm sàng đầu tiên của “Hành trình dị ứng”8
Hình 1. Hành trình dị ứng qua trung gian IgE được đề xuất trước đây8,9
Ban đầu, mô hình “Hành trình dị ứng” chỉ tập trung vào dị ứng qua trung gian IgE, khởi đầu bằng việc trẻ em trở nên nhạy cảm với các dị nguyên thực phẩm, rồi theo thời gian tiến triển đến sự nhạy cảm với các dị nguyên trong không khí, biểu hiện ở đường hô hấp trên và dưới.8,9
Hình 2. Hành trình dị ứng không qua trung gian IgE mới được đề xuất8,10
EIM - Extraintestinal manifestations: Hội chứng ngoài ruột; EoE - Eosinophilic esophagitis: Viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan; FGID - Functional gastrointestinal disorders: Rối loạn tiêu hóa chức năng; FPIES - Food protein-induced enterocolitis syndrome: Hội chứng viêm ruột do protein thực phẩm; IgE - Immunoglobulin; E: Kháng thể Immunoglobulin E
Sau đó, Meyer và cộng sự (2019) đã đề xuất một mô hình “Hành trình dị ứng” không IgE, mở rộng sự hiểu biết về cách mà dị ứng thực phẩm không qua trung gian IgE ở trẻ em có thể tiến triển thành bệnh đồng mắc với bệnh lý dị ứng, hoặc rối loạn tiêu hóa chức năng (FGID) hoặc hội chứng ngoài ruột (EIM) về sau ở trẻ.8,10
Hình 3. Hành trình dị ứng qua trung gian IgE và không qua trung gian IgE tích hợp8,10-13
EoE - Eosinophilic esophagitis: Viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan; IgE - Immunoglobulin E: Kháng thể Immunoglobulin E
Sự chồng chéo giữa dị ứng qua trung IgE và không qua trung gian IgE ngày càng được xác định rõ, và dị ứng thực phẩm liên quan đến FGID và EIM. Mô hình liên kết giữa hai “Hành trình dị ứng này” cho thấy các triệu chứng tiêu hóa và viêm da cơ địa thường xuất hiện sớm và đồng thời, sau đó là các bệnh lý dị ứng đồng mắc (hen, viêm mũi dị ứng), tương tự “Hành trình dị ứng” qua trung gian IgE. Mô hình này cũng chỉ ra sự phát triển sớm và kéo dài sau tuổi vị thành niên của viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan (EoE).8,10-13
CMPA có thể gây ra tác động nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của trẻ và gia đình, bắt nguồn từ các triệu chứng và sự cảnh giác liên tục để tránh dị nguyên.14
Tài liệu tham khảo
- Dhruve H, et al. Cow’s milk protein allergy in children: identification and treatment. The Pharmaceutical Journal. May 15, 2018. Accessed April 5, 2025. https://pharmaceutical-journal.com/article/ld/cows-milk-protein-allergy-in-children-identification-and-treatment.
- Vandenplas Y, et al. Arch Dis Child. 2007;92(10):902-908
- Boyce JA, Assa'ad A, et al. J Allergy Clin Immunol. 2010;126(6 Suppl):S1-S58
- Caffarelli C, Baldi F, Bendandi B, et al. Italian Journal of Pediatrics. 2010;36:5
- Du Toit G, et al. Arch Dis Child Educ Pract Ed. 2010;95(5):134-144
- El-Hodhod MA, et al. World Journal of Pediatrics. 2021;17(6):576
- Edwards CW, Younus MA. Cow milk allergy. In: StatPearls. StatPearls Publishing; 2025. Accessed April 15, 2025 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK542243/
- Hội Nhi khoa Việt Nam. Cập nhật chẩn đoán và điều trị dị ứng đạm sữa bò ở trẻ em. Hà Nội; 2023
- Bergmann RL, Wahn U, Bergmann KE. Environ Toxicol Pharmacol. 1997;4(1-2):79-83
- Meyer R, et al. Pediatr Allergy Immunol. 2019;30(2):149-158
- Domínguez-Ortega G, et al. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2014;59(2):210-214
- Meyer R, et al. World Allergy Organ J. 2013;6(1):13. Published 2013 Aug 6
- Topal E, et al. Allergol Immunopathol (Madr). 2016;44(5):445-449
- Heine RG, et al. World Allergy Organ J. 2017;10(1):41. Published 2017 Dec 12
Cách nhận biết CMPA?
Trẻ sơ sinh thường xuất hiện các triệu chứng ảnh hưởng đến nhiều hơn một trong ba hệ cơ quan này. Việc nhận diện các mẫu và sự trùng lặp giữa các triệu chứng có thể là chìa khóa để nhận biết trẻ mắc CMPA.
Cách chẩn đoán CMPA?
CMPA có thể khó chẩn đoán và thường bị nhầm lẫn với không dung nạp lactose. Hướng dẫn khuyến nghị cách tiếp cận 3 bước để chẩn đoán.
